O Tσε κι ο αριστερισμός

   Γράφει η Αργυρώ Κραββαρίτη     

στο vathikokkino.gr

«Η τρομοκρατία θα πρέπει να θεωρείται πολύτιμη τακτική όταν ο στόχος της είναι η ζωή κάποιου σημαντικού ηγέτη των τυραννικών δυνάμεων, γνωστού για την απανθρωπιά του, τις κατασταλτικές του μεθόδους ή άλλα χαρακτηριστικά που καθιστούν την εξόντωσή του ωφέλιμη. Όμως , η εκτέλεση ασήμαντων σχετικά προσώπων δεν ενδείκνυται γιατί έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των αντίποινων και νέους θανάτους.

Στο θέμα της τρομοκρατίας οι απόψεις διίστανται. Πολλοί θεωρούν πώς η χρήση της που  προκαλεί την αστυνομική βία και καταστολή, δυσχεραίνει όλες τις περισσότερες ή λιγότερο νόμιμες ή ημιπαράνομες επαφές με τις μάζες και κάνει αδύνατη την ενοποίηση για δράση που θα είναι αναγκαία κάποια κρίσιμη στιγμή στο μέλλον. Αυτό είναι σωστό·αυτό όμως που επίσης συμβαίνει είναι πώς σ΄έναν  εμφύλιο πόλεμο η καταπίεση της κυβερνητικής εξουσίας σε κάποιες πόλεις είναι ήδη τόσο μεγάλη, στην πραγματικότητα κάθε νόμιμη μορφή δράσης καταστέλλεται , έτσι ώστε κάθε ενέργεια των μαζών που δεν υποστηρίζεται από τα όπλα είναι αδύνατη. Επομένως πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί όταν υιοθετούμε τέτοιου τύπου μεθόδους και να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις συνέπειες που ίσως έχουν για την επανάσταση» Ανταρτοπόλεμος,Τσε Γκεβάρα, εκδόσεις Άποψη, σελ.31-32

Εδώ ο Γκεβάρα παρεκκλίνει από την μαρξιστική-λενιστική θεωρία για την τρομοκρατία. Εν ολίγοις, συμπλέει με την κομμουνιστική άποψη που είναι κατά της τρομοκρατίας και αναγνωρίζει τους λόγους, αλλά αφήνει ένα παράθυρο σε περίπτωση τυράννου γνωστού για την απανθρωπιά του κ.λ. Και ποιος τύραννος δεν εφαρμόζει κατασταλτικές μεθόδους; Εκεί θεωρεί την τακτική αυτή πολύτιμη και φανερά ρέπει προς την αναρχία.

«Σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις και έπειτα από προσεκτική ανάλυση θα προβαίνουμε σε βίαιες επιθέσεις εναντίον συγκεκριμένων ατόμων. Γενικά θεωρούμε πώς αυτού του είδους οι ενέργειες δεν είναι επιθυμητές εκτός κι αν ο στόχος μας είναι να εξοντώσουμε κάποιο άτομο διαβόητο για τις εγκληματικές του πράξεις και τη βιαιότητα των κατασταλτικών μεθόδων του εναντίον των κατοίκων. Από την εμπειρία του αγώνα μας στην Κούβα αποδεικνύεται πως θα μπορούσαμε να σώσουμε τη ζωή αρκετών εξαίρετων συντρόφων, που θυσιάστηκαν εκτελώντας αποστολές ελάσσονος σημασίας. Αρκετές φορές οι αποστολές αυτές  έληγαν με τους συντρόφους μας νεκρούς από τις εχθρικές σφαίρες της αντεκδίκησης και η απώλειά τους σε καμία περίπτωση δεν μπορούσε να συγκριθεί με την αξία του αποτελέσματος. Οι βίαιες επιθέσεις και η τρομοκρατία που ασκούνται αδιακρίτως (τυφλή τρομοκρατία) δεν θα πρέπει να συγκαταλέγονται στις μεθόδους μας. Είναι προτιμότερο οι προσπάθειες μας να έχουν ως στόχο την εντύπωση των  επαναστατικών ιδεών στα πλατιά λαϊκά στρώματα, έτσι ώστε την κρίσιμη στιγμή να κινητοποιηθούν και με τη βοήθεια του επαναστατικού στρατού να βοηθήσουν να γείρει η πλάστιγγα προς τη μεριά της επανάστασης» Ανταρτοπόλεμος,Τσε Γκεβάρα, εκδόσεις Άποψη,σελ.101-102

Όπως ο Λένιν, έτσι και ο Γκεβάρα ήταν αντίθετος με την ατομική τρομοκρατία, με τις μεμονωμένες δηλαδή βίαιες τρομοκρατικές πράξεις, αλλά δεν τις απέκλειε σε περίπτωση εξόντωση διαβόητου τυράννου. Υπάρχει μια εμμονή  στη βουλησιαρχία και  επαναλαμβανόμενη και αποκλειστική αποδοχή της τρομοκρατίας σε περίπτωση διαβόητου για εγκληματικές πράξεις ατόμου, κατά προτίμηση ηγέτη. Εκεί ο Γκεβάρα αριστερίζει .

«Το σαμποτάζ δεν έχει καμία σχέση με την τρομοκρατία· η τρομοκρατία και οι δολοφονικές επιθέσεις εναντίον μεμονωμένων προσώπων αφορούν εντελώς διαφορετικές τακτικές. Ειλικρινά ,πιστεύουμε πως η τρομοκρατία έχει αρνητικές επιπτώσεις , πως σε καμία περίπτωση δε φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα, πώς μπορεί να στρέψει το λαό ενάντια σε ένα επαναστατικό κίνημα και πως το κόστος σε ζωές είναι συχνά δυσανάλογο με το αποτέλεσμα. Βέβαια, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, θα πρέπει να δολοφονούνται συγκεκριμένα πρόσωπα, ειδικά όταν ο στόχος είναι η εξάλειψη του ηγέτη ενός τυραννικού καθεστώτος. Ένα ολέθριο λάθος θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε ειδικά εκπαιδευμένους αντάρτες, ηρωικούς συντρόφους με πνεύμα αυτοθυσίας, για να εξολοθρεύσουν  έναν ασήμαντο δολοφόνο και σε αντίποινα για το θάνατό του να χαθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι στην επιχείρηση επαναστάτες, χωρίς να υπολογίζονται τα θύματα της αντεκδίκησης» Ανταρτοπόλεμος,Τσε Γκεβάρα, εκδόσεις Άποψη,109-110

Σε γενικές γραμμές ο Τσε ευθυγραμμίζεται πλήρως με την κομμουνιστική άποψη απορρίπτοντας την ατομική τρομοκρατία και απαριθμώντας τις συνέπειές της. Σε ειδικές περιπτώσεις, αποκλίνει όμως, με  επαναλειπτικότητα όταν επανέρχεται σε δολοφονία στυγνού και σαδιστή τυράννου ηγέτη· εκεί φλερτάρει με την αναρχική προσέγγιση αποδεχόμενος την ατομική τρομοκρατία.

Θα πει κανείς και το κίνημα της 26^ης Ιούλη ήταν ολιγάριθμα μέλη.  Ναι , αλλά είχαν διασυνδέσεις με το εργατικό κίνημα στις πόλεις, με τους φοιτητές, οργάνωναν μαζικές κινητοποιήσεις, απεργίες και το κυριότερο δεν ήταν ακόμα κομμουνιστές*.

             *   Και τι γίνεται με τον κομμουνισμό του Φιντέλ Κάστρο;


• Τώρα το χαμόγελο διαγράφτηκε καθαρά. Τράβηξε μια βαθιά ρουφηξιά στην πίπα του, που γουργούρισε, και μου αποκρίθηκε στον ίδιο ατάραχο τόνο με πριν: Γκεβάρα: Ο Φιντέλ δεν είναι κομμουνιστής*. Αν ήταν, θα είχε τουλάχιστον περισσότερα όπλα. Αλλά αυτή η επανάσταση είναι αποκλειστικά κουβανέζικη. Ή, πιο σωστά, λατινοαμερικάνικη. Πολιτικά θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τον Φιντέλ και το κίνημα του ως “επαναστατικό πατριωτισμό”. Εννοείται πως είναι αντιαμερικάνικο, στο βαθμό που οι βορειοαμερικάνοι είναι αντεπαναστάτες. Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν διακηρύσσουμε και ούτε κάνουμε παντιέρα μας κάποιον προσηλυτιστικό αντιαμερικανισμό. Είμαστε εναντίον των ΗΠΑ – επανέλαβε με έμφαση για να το ξεκαθαρίσει εντελώς – επειδή η Βόρειος Αμερική είναι εναντίον των λαών μας. Χόρχε Μασέτι: Συνάντηση και συνέντευξη με τον Τσε στην Σιέρρα Μαέστρα «Ο Τσε από τον Γκεβάρα», Εκδόσεις Τόπος, 2008

 «Δεν είναι πάντα απαραίτητο να περιμένουμε να δημιουργηθούν όλες οι συνθήκες για την επανάσταση·μια εστία εξέγερσης μπορεί να τις δημιουργήσει. (…) Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου, ότι υπάρχουν κάποιες ελάχιστες προϋποθέσεις που κάνουν εφικτή τη δημιουργία και την εδραίωση της πρώτης εστίας» Η ουσία του ανταρτοπόλεμου, Κείμενα , Σύγχρονη Εποχή, σελ. 32-33

Ο Τσε θα μπορούσαμε να πούμε ότι αριστερίζει πάλι, βιάζεται, αναφέρεται στη λεγόμενη  « θεωρία εστίασης» αλλά η εμπειρία τον έχει δικαιώσει, σε σχέση με όσους περιμένουν να ωριμάσουν πλήρως οι συνθήκες. Επιπλέον  μην ξεχνάμε , ότι ο Τσε, αναφέρεται κατά κανόνα σε αντάρτικο υπαίθρου όχι πόλης, και κυρίως σε υπανάπτυκτες χώρες, όπου το εργατικό κίνημα είναι σχεδόν ανύπαρκτο.

      «Στην υπανάπτυκτη Αμερική, το πεδίο του ένοπλου αγώνα πρέπει βασικά να είναι η ύπαιθρος. (…) Αυτό δε σημαίνει ότι υποτιμάμε τους αγώνες των οργανωμένων εργατικών κινημάτων. Απλά αναλύουμε με ρεαλιστικά κριτήρια τις δυνατότητες, κάτω από τις πολύ δύσκολες συνθήκες του ένοπλου αγώνα, εκεί όπου οι εγγυήσεις που συνήθως κοσμούν τα συντάγματά μας είτε έχουν ανασταλεί είτε αγνοούνται. Σε αυτές τις συνθήκες , τα εργατικά κινήματα αναγκάζονται να περάσουν στην παρανομία, δίχως όπλα, αντιμετωπίζοντας τεράστιους κινδύνους. Η κατάσταση δεν είναι τόσο δύσκολη στην ύπαιθρο, όπου οι κάτοικοι μπορούν να έχουν την υποστήριξη του ένοπλου αντάρτικου, και σε μέρη, όπου οι δυνάμεις καταστολής δε μπορούν να φτάσουν».Η ουσία του ανταρτοπόλεμου, Κείμενα , Σύγχρονη Εποχή, σελ. 32-33

Η θεωρία εστίασης είναι:

 « ένα κομβικό σημείο της γκεβαρικής αντίληψης του ανταρτοπολέμου: το λεγόμενο “foco” (foquismo) [1], την προσπάθεια δηλαδή δημιουργίας πολλαπλών, διάσπαρτων εστιών «πολέμου», αιφνιδιάζοντας, χτυπώντας γρήγορα και φεύγοντας. Σύμφωνα με τη θεωρία του «φοκίσμο», από την ύπαρξη ενός δυνατού πυρήνα μπορούν να δημιουργηθούν πολυάριθμες εστίες αντάρτικου οι οποίες, εάν εξαπλωθούν, δύναται να κερδίσουν τον αντίπαλο τακτικό στρατό.» [1] Ο όρος “foquismo” (φοκίσμο) αναπτύχθηκε απ΄ τον γάλλο διανοούμενο Ρεζί Ντεμπρέ και βασίστηκε στα γραπτά του Τσε στο βιβλίο “Ο Ανταρτοπόλεμος” αλλά και στην εμπειρία του ίδιου του Ντεμπρέ στο αντάρτικο της Βολιβίας (1966-67).  Ελληνικό Αρχείο Τσε Γκεβάρα, Γενάρης 2014, Nικος Μόττας  https://guevaristas.org/2014/01/10/che–guevara–thought–against–terrorism/

 

 Ο όρος φοκίσμο ανήκει αποκλειστικά στον Ρεζίς Ντεμπρέ, όπως τον εμπνεύστηκε από την κουβανική επανάσταση, κι από το αντάρτικο του Τσε στο Κονγκό και στη Βολιβία, και ίσως σε συρραπτικά γραφόμενα του Τσε για εστίες και πυρήνες που αναπτύξαμε παραπάνω. Αλλά αποτελεί ανεπτυγμένο δόγμα  του «κομβικού σημείο της γκεβαρικής αντίληψης του ανταρτοπολέμου» ειδικά όταν ο Τσε δηλώνει ότι «ο θρίαμβος θα είναι πάντα καρπός ενός τακτικού στρατού, κι ας έχει τις απαρχές του σε έναν αντάρτικο στρατό» Η ουσία του ανταρτοπόλεμου, Κείμενα , Σύγχρονη Εποχή,σελ.37

Οι κατά καιρούς τρομοκρατικές ομάδες που καπηλεύονται τον Τσε , παραμένουν αποκομμένες από το λαϊκό κίνημα και ουδέποτε αποκτούν τακτικό στρατό.

«Είναι ολοφάνερο ότι ο ανταρτοπόλεμος είναι μια φάση του πολέμου που από μόνος του δεν έχει τη δυνατότητα να πετύχει τη νίκη. Είναι επιπλέον, μια από τις αρχικές φάσεις του πολέμου και θ΄αναδιπλώνεται και θ΄αναπτύσσεται, μέχρι που με τη συνεχή αύξηση του , ο αντάρτικος στρατός προσλάβει τα χαρακτηριστικά ενός τακτικού στρατού. Εκείνη τη στιγμή θα είναι έτοιμος να δώσει το οριστικό πλήγμα στον εχθρό και να εξασφαλίσει τη νίκη.»

Και για ν΄ αυξηθεί πρέπει να έχει τη λαϊκή αποδοχή. Σε κάθε περίπτωση ο Τσε τόνιζε τη σημασία της λαϊκής συμμετοχής. «Έχει σημασία να τονίσουμε ότι ο αντάρτικος στρατός είναι  πάλη των μαζών, είναι πάλη του λαού: το αντάρτικο, σαν ένοπλος πυρήνας, είναι η αγωνιστική πρωτοπορία του λαού, η μεγάλη του δύναμη έχει τις ρίζες της στις μάζες του πληθυσμού» Η ουσία του ανταρτοπόλεμου, Κείμενα , Σύγχρονη Εποχή,σελ.34

«Χτύπα και φύγε» το αποκαλούν μερικοί περιφρονητικά, και αυτό ακριβώς είναι. Χτύπα και φύγε, περίμενε, παραμόνευε, ξαναχτύπα και φύγε πάλι, και έτσι συνέχεια,μδίχως ν΄αφήνεις ανάπαυση στον εχθρό. Η ουσία του ανταρτοπόλεμου, Κείμενα , Σύγχρονη Εποχή,σελ.37

      Στο ημερολόγιο Βολιβίας, στις 24 Ιούλη 1967 γράφει : «οι φίλοι μ΄ονομάζουν , ο νέος Μπακούνιν και παραπονιούνται για  χυμένο αίμα και γι΄αυτό που θα χυθεί , στη περίπτωση που θα υπήρχαν 3 ή 4 Βιετνάμ» Προφανώς, εννοούν την Τριηπειρωτική. Ημερολόγιο Βολίβίας, Τσε Γκεβάρα, εκδόσεις Καρανάση, σελ. 176

Παρότι sui generis αναρχικός σύμφωνα με τον Πακο Ιγνάσιο  Τάιμπο ΙΙ, Ερνέστο Γκεβάρα, γνωστός και ως Τσε ,  η δράση και η θεωρητική κληρονομιά του τσε γκεβάρα δεν έχει καμία σχέση με το νετσαγεφικό φανατισμό του Μπακούνιν.

H ζωή και η επαναστατική δράση του Γκεβάρα, δεν  έχει επίσης σχέση  με κανενός είδους αυτοβαπτισμένους λαϊκούς εκδικητές και τιμωρούς παρότι τρομοκρατικές οργανώσεις , προσπαθούν να  οικειοποιηθούν το μεγάλο κομμουνιστή.

Η θερμή επαναστατική φύση του Γκεβάρα καμία σχέση δεν έχει με χολερικούς τιμωρούς στο όνομα και ερήμην του λαού.

Ακόμα και η απόκλισή του , ήταν από ορθό πολιτικό αισθητήριο, κόντρα στο ρεβιζιονιστικό ευνουχισμό του Κρουτσόφ, που ήταν κατά΄της ένοπλης πάλης και υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης και  των «αντικειμενικών συνθηκών» που μέχρι να ωριμάσουν σαπίζουν στο τέλμα της γραφειοκρατίας, του σεχταρισμού και της  πολιτικά ορθής προσκόλησής τους.

Όσον αφορά τις λίγες,σκόρπιες αριστερίζουσες απόψεις του είναι σταχυολογήματα μπροστά στον όγκο άρθρων και κειμένων και πονημάτων βασισμένων στη μελέτη του μαρξισμού – λενινισμού. Ο Τσε ήταν αντιδογματικός, ένας μεγαλος ουμανιστής που η αλληλεγγύη του προς τα δεινά του λαού έριχνε καύσιμα στο μίσος του για τους τυραννικούς ηγέτες. Και ήταν ίσως η μεγαλύτερη απόδειξη του πόσο συνέπασχε με της γης τους κολασμένους και καθέναν χωριστά. Η προμηθεϊκή φύση του δε χωρούσε σε υπολογισμούς και στεγανά παρά μονάχα στη λύτρωση των καταπιεσμένων από το δυνάστη τους και την τυραννία.

            «Κι εγώ ζω μ΄εκείνο το αναρχικό πνεύμα που με κάνει να ονειρεύομαι ορίζοντες, όσο κουβαλώ ‘’τον σταυρό των μπράτσων σου και τη χώρα της ψυχής σου’’ όπως και ο Παμπλιτο (Νερούδα) έλεγε». Γράμμα στην Τίτα Ινφάντε, γύρω στον Οκτώβριο του 1956, Ο Τσε για το Γκεβάρα, Ερνέστο Γκεβάρα, εκδόσεις Τόπος, σελ.189