Τσε Γκεβάρα: Στάλιν, ιστορικό έγκλημα η λατρεία της εξουσίας

Tης Αργυρώ Κραββαρίτη
στο http://vathikokkino.gr

«Στα ενδεχόμενα λάθη του Στάλιν υπάρχει η διαφορά ανάμεσα σε μια επανασταστατική και μια ρεβιζιονιστική στάση. Εκείνος βλέπει τον κίνδυνο των εμπορικών σχέσεων και προσπαθεί να υπερισχύσει σπάζοντας ό,τι του αντιστέκεται, η νέα ηγεσία , αντίθετα, ενδίδει στην ορμή του εποικοδομήματος και δίνει έμφαση στην εμπορική δραστηριότητα, θεωρητικολογώντας  ότι η  συνολική εκμετάλλευση αυτών των εν λόγω οικονομικών μοχλών θα τους οδηγήσει στον κομμουνισμό. Λίγες είναι οι φωνές που αντιτίθενται δημόσια, υποδεικνύοντας το τεράστιο ιστορικό έγκλημα του Στάλιν: την περιφρόνηση της κομουνιστικής εκπαίδευσης και η εγκαθίδρυση της απεριόριστης λατρείας στην εξουσία». Criticos Apuntes a la Economia Politica, Che Guevara, σελ.214

Παρότι οι ευθύνες που επιρρίπτει ο Τσε στο Στάλιν περιορίζονται σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο, και δεν αφορούν σε κριτική στο σύνολο της «θητείας» του Στάλιν ως ηγέτη, δε παύουμε να έχουμε δριμύα κατηγορία. Μιλά για έγκλημα και μιλά για λατρεία στην εξουσία. Ο Τσε φέρνει και πάλι τον άνθρωπο στον προσκήνιο. Παιδεία ή καταστολή; Ηγεσία που πείθει ή ηγεσία που εξουσιάζει;

Κι όμως. Η πολιτική αφύπνιση του νεαρού Γκεβάρα ξεκίνησε με την ανακάλυψη του Στάλιν.

«Ο   Τσε είπε στο  Granado ότι ήταν σκεπτικός σχετικά με τον μαρξισμό, μέχρι την ανακάλυψη του Στάλιν όταν ήταν στη Γουατεμάλα και το Μεξικό. Είχε κατακτηθεί από ό, τι διάβασε. «Αυτό ήταν όταν άρχισε να βρίσκει έναν κόσμο που δεν ήταν όλα  συνθήματα και μανιφέστα-ένα σημαντικό παγκόσμιο και νομίζω ότι τον μεθυσε και τον έκανε να νιώθει ότι στη Σοβιετική Ένωση ότι θα ορίσει τη λύση για τη ζωή, πιστεύοντας ότι αυτό που είχε εφαρμοστεί εκεί ήταν αυτό που είχε διαβάσει σχετικά. Όμως, το 1963 και το 1964, όταν κατάλαβε ότι είχε ξεγελαστεί τον, ξέρετε Τσε δεν μπορούσε να σταθεί να πει ψέματα -τότε ήρθε η βίαιη αντίδραση» Σελ. 420 , John lee Anderson, a revolutionary life

«Σε γράμμα στη θεία του Μπεατρίς , έγραφε  «Σε περίπτωση που η Beatriz έτρεφε αμφιβολίες σχετικά με το που προερχόταν» , υπέγραφε την επιστολή ‘’Στάλιν ΙΙ’’» John lee Anderson, a revolutionary life, σελ.137

Στις 10 Δεκέμβρη 1953, έγραφε στη θεία του Μπεατρίς : « Στο Ελ Πάσο, είχα την ευκαιρία να διασχίσω την επικράτεια της United Fruit, πεπεισμένος για μια ακομη φορά πόσο φρικτοί είναι αυτοί οι καπιταλιστικοί οκτάποδες. Ορκίστηκα, μπροστά μια εικόνα του γέρου, μακαρίτη και κλαμένου απ΄όλους μας σύντροφου Στάλιν, να μη βρω ανάπαυση, προτού δω να εξοντώνονται αυτοί οι καπιταλιστικοί οκτάποδες.Στη Γουατεμαλα θα τελειοποιηθώ και θα καταφέρω αυτό που μου λείπει για να γίνω ένας αυθεντικός επαναστάτης» Ο Τσε από τον Γκεβάρα, Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Εκδόσεις Τόπος, σελ. 89

Χρόνια αργότερα, επισκέφτηκε το Νοέμβρη του 1960 τη Μόσχα σαν επίσημος αντιπρόσωπος της κουβανικής κυβέρνησης  στο Συνέδριο των 81 Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων του Κόσμου. «Η κουβανική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε όλες τις υποχρεωτικές περιοχές: τα μαυσωλεία Λένιν και του Στάλιν..(..)» The Life and Death of Che Guevara Jorge G. Castaneda, σελ. 136

Επί ρεβιζιονισμού και αποσταλινοποίησης του Κρουτσώφ ο Γκεβάρα για μια ακόμα φορά εξέφρασε συμβολικά το σεβασμό του στο Στάλιν. «Αγνόησε τη συμβουλή του Κουβανού πρέσβυ Faure Chomón να μην τοποθετήσει ένα λουλουδένιο αφιέρωμα  στον τάφο του Στάλιν· πήγε έτσι κι αλλιώς. Υπήρχαν  σοβιετικά και Κούβας λόγοι για να μην το κάνει: μόλις ένα χρόνο αργότερα, το Νοέμβριο του 1961 το σώμα του πατερούλη του Λαού μεταφέρθηκε  από το μαυσωλείο του Λένιν στον τρέχοντα τόπο ταφής του στα τείχη του Κρεμλίνου». The Life and Death of Che Guevara Jorge G. Castaneda, σελ. 137

Και μετά απ΄αυτό έρχεται η αποκαθήλωση.Κι έρχεται απότομα, γιατί ουδέποτε μέχρι τώρα έχει καταφερθεί εναντίον του Στάλιν, πέραν μόνο για δογματισμό, κατι που κάνει στο ίδιο βιβλίο Apuntes. Ουδέποτε αναφέρθηκε σε γκουλάγκ, σιβηρίες, καταστολή, εκκαθαρίσεις, σε σταλινισμό και ολοκληρωτισμό του Στάλιν. Δηλαδή στα εγκλήματα του Στάλιν.

Σε μια εποχή που γίνεται χυδαία προσομοίωση του Χίτλερ με το Στάλιν, και τιμάται η 23^η Αυγούστου σαν ημέρα μνήμης των θυμάτων του σταλινισμού και του ναζισμού βασισμένη στην ημερομηνία υπογραφής του Σύμφωνου  Ουδετερότητας Ρύμπεντροπ-Μολότωφ που υπογράφτηκε μεταξύ Ε.Σ.Σ.Δ.- Χίλτερ στις 23 Αυγούστου 1939 και αποσιωπάται εντελώς η κατάπτυστη Συμφωνία  Μονάχου 23 Σεπτέμβη 1938 μεταξύ Αγγλίας , Γαλλίας – και Χίτλερ, Μουσολίνι ένα χρόνο νωρίτερα, όσα εγκλήματα κι αν έκανε ο Σταλιν, δε μπορούν να σβήσουν τη συνεισφορά του στη συντριβή του ναζισμού και τα εκατομμύρια του σοβιετικού λαού που συνέβαλλαν σ΄αυτό. Το Βόλγογκραντ είναι Στάλινγκραντ και η Αγία Πετρούπολη Λένινγκραντ , όσο κι η Οκτωβριανή Επανάσταση, ήταν η επανάσταση του 20^ου αιώνα. Οι επαναστάσεις δεν είναι πάντα διαχρονικες. Η γαλλική, η αμερικανική ήσαν για την εποχή τους επαναστάσεις,τώρα μοιάζουν παρωχημένες. Δε ξέρουμε αν η Οκτωβριανή είναι επίκαιρη ή μοιάζει παρωχημένη και δεν είναι πάντα δυσάρεστο.μπορεί να είναι και αισιόδοξο Σημαίνει πως η ιστορία προχωρά, πώς κατι καινούριο μπορεί να γεννηθεί απέναντι στο τέρας του καπιταλισμού που είναι ένας σαθρός χαμαιλέοντας.

Ο Τσε δεν αναφέρθηκε  στους άθλους του Στάλιν ακόμα και την εποχή που ο θαυμασμός του άγγιζε την προσωπολατρεία, και παρότι η αποκαθήλωση δεν είναι ευρείας κλίμακας, από κάποιον που κυριολεκτικά ορκιζόταν σε εικόνα του Σταλιν, να φτάνει να μιλά για τεράστιο έγκλημα και άκρατη  εξουσια , η απόσταση είναι αρκετά μεγάλη και η κατηγορία βαριά. Και πάλι δεν ηταν αφορισμος του Στάλιν,

Όπως και να χει ο Τσε δεν είναι ο πρώτος που αναθεώρησε ή απλά άλλαξε ωριμάζοντας και μεγαλώνοντας μαζί με τις απόψεις του.

Είτε δεν πρόφτασε ή δεν το θέλησε, η άποψη του Τσε για το Στάλιν μέσα από την αντίφασή της, αποκρυσταλλώθηκε σε μια σχέση διαλλεκτική.

«Αποσταλινοποίηση δεν σημαίνει, έτσι απλά, καταδίκη του Στάλιν και των μεθόδων του. Αλλωστε, ο σταλινισμός μάλλον συμβατικά συνδέεται με το όνομα και την προσωπικότητα του Στάλιν. Συνεπώς,δεν ξοφλάει κανείς με το σταλινισμό αν περιοριστεί στο να καταδικάσει άκριτα και επιπόλαια τον Στάλιν. Γιατί ο Στάλιν υπήρξε αναμφισβήτητα μια οργανωτική ιδιοφυία, κι αυτό του το αναγνωρίζουν ακόμα και κάποιοι από τους αντιπάλους του. Αλλωστε,χωρίς τον Στάλιν και τις βάρβαρες μεθόδους του είναι αμφίβολο αν θα υπήρχε και μετά το 1945 Σοβιετική Ένωση. Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του εκείνους τους πολύ δύσκολους καιρούς θα ενεργούσε διαφορετικά.

Ο Χρουστσόφ, που εγκαινιάζει την αποσταλινοποίηση, στρέφει εξαρχής την προσοχή του σε μια εντελώς λανθασμένη κατεύθυνση:

αντιλαμβάνεται το σταλινισμό σαν μια ενδοκομματική υπόθεση, σαν κάτι που αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στις μεθόδους που μετήλθε ο Στάλιν για να καθυποτάξει τους κομματικούς του αντιπάλους και να κυριαρχήσει, ως απόλυτος δικτάτορας, αρχικά όχι στο κράτος που λεγόταν Σοβιετική Ένωση, αλλά στο Κομουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης. Μ’ άλλα λόγια, δεν ήταν σε θέση ο Χρουστσόφ να αντιληφθεί πως ο σταλινισμός δεν είναι ένα ενδοκομματι-κό «γεγονός», αλλά ένα κοινωνικό φαινόμενο, απόλυτα συναρτημέ-νο με τη γραφειοκρατία.

Δεν είναι δυνατό ένας μαρξιστής, ένας διαλεκτικός, να καταδικάσει το σταλινισμό άκριτα και επιπόλαια Κάτι τέτοιο θα ήταν σταλινισμός απ’ την ανάποδη. Ο σταλινισμός είναι, βέβαια, συνδεδεμένος με την προσωπικότητα του Στάλιν και τις μεθόδους του, αλλά εκείνος που ίσως ευθύνεται λιγότερο απ’ όλους για τούτες τις μεθόδους είναι ο ίδιος ο Στάλιν. Αλλωστε, ο Στάλιν, για κάμποσα χρόνια μετά το θάνατο του Λένιν, καθοδηγούσε το κόμμα και το κράτος συλλογικά, με το κλασικό πλέον διοικητικό σχήμα της τριανδρίας (τρόικα). Δεν ήταν εξαρχής δικτάτορας, και κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε εξαρχής την πρόθεση να γίνει δικτάτορας. Έγινε κάτω από πολύ συγκεκριμένες συνθήκες, που πρέπει να ερευνηθούν προσεκτικά.(…)

Συνεπώς, ο άκριτος αντισταλινισμός είναι μια ακόμα μορφή δογματισμού και αυτοί που κατηγορούν τους σταλινικούς για δογματισμό είναι απλούστατα αντιδιαλεκτικοί, στην περίπτωση που δεν είναι ανιστόρητοι και δογματικοί στο έπακρο. Η σταλινική βαρβαρότητα, σε συνθήκες σοσιαλισμού σε ένα μόνο κράτος, ήταν αναπόφευκτη. (…)

Ο αντισταλινισμός, που είναι κι αυτός δογματισμός, συχνά είναι πολύ πιο επικίνδυνος απ’ το σταλινικό δογματισμό. Δεν έχει κανείς παρά να προσέξει τη συμπεριφορά των τροτσκιστών, των μαοϊκών ή όποιων άλλων, για να διαπιστώσει πως ο δικός τους δογματισμός σε τίποτα δεν υπολείπεται του σταλινικού, για να μην πω πως είναι ένας δογματισμός εντελώς καιροσκοπικός, αφού όλοι αυτοί μιλούν και κρίνουν με την ασφάλεια που παρέχει η αντιπολίτευση και η μη δοκιμή των απόψεών τους στην πράξη. Ο σταλινισμός, όμως, δεν είναι αφηρη-μένη θεωρία, είναι πράξη και μάλιστα πολύ οδυνηρή. (…)Το σημαντικό, συνεπώς, δεν είναι να μην κάνουμε λάθη, αλλά να μην επαναλαμβάνουμε συνεχώς τα ίδια Στο κάτω κάτω, το να κάνεις καινούργια λάθη είναι και θέμα., ποικιλίας, που κάνει την ιστορική πράξη λιγότερο ανιαρή.  Στη διαλεκτική, άλλωστε, το λάθος δεν είναι παρά μέρος της άρνησης. Και χωρίς την άρνηση, η κατάφαση καθίσταται αδύνατη.  Τους φόνους ο Στάλιν θα τους αφήσει για αργότερα Αλλωστε, δεν υπήρξε ποτέ «αιμοδιψής» όπως θέλουν να τον εμφανίζουν οι αντίπαλοί του. Ό, τι έκανε ως τρομοκράτης, το έκανε όντας και ο ίδιος τρομοκρατημένος σε μια εποχή που στη νεαρή τότε και ασθενική Σοβιετική Ένωση οργίαζε κυριολεκτικά η δυτική κατασκοπία,ενώ οι σύντροφοι τρώγονταν μ’ έναν τρόπο που απέχει πολύ από το «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό» και φέρνει για πρώτη φορά τόσο φανερά στο επαναστατικό προσκήνιο τον ψυχολογικό παράγοντα Οι σύντροφοι του Λένιν δεν ήταν πάντα τόσο «ιδεολόγοι» όσο θέλουμε να τους φανταζόμαστε. Έτσι κι αλλιώς, κοντά στην ιδεολογία υπάρχει κι ο ψυχισμός, και οι χαρακτηρολογικές ιδιαιτερότητες, και οι συμπε-ριφορικές ιδιορρυθμίες και ένα σωρό άλλα πράγματα που περιπλέκουν και άλλο μια ήδη αντικειμενικά πολύ περιπεπλεγμένη επαναστατική

Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού, Βασίλης Ραφαηλίδης,21^ος αιωνας, σελ 396-399

Πέρα από τους διανοητικούς μανιερισμούς του Ραφαηλίδη περί σταλινισμού, αντισταλινισμού, δογματισμού και διαλεκτικής, άλλο λάθη άλλο εγκλήματα.Ακριβώς για να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, βάζω το μαχαίρι στο κοκκαλο και θρηνω τα θύματα του Στάλιν, ο οποίος είναι υπόλογος στην ανθρωπότητα γι΄αυτά, αλλά δεν απολογούμαι σε κανένα καπίταλιστή γι΄αυτά.Και φυσικά δε δικαιούμαι να θρηνήσω για τα θύματα του Ναζισμού, δίχως το Στάλιν.

Ίσως περιμέναμε από το Τσε, να είναι πιο δηκτικός, να καταγγείλει με μένος τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Στάλιν και μάλιστα στο ασφαλές περιβάλλον επί Κρουτσέφ, αλλά ίσως θεωρούσε ότι περίσσευε με τόσα που λέγονταν και χρεώνονταν στο νεανικό του είδωλο. Όταν αποφάσισε να κρίνει πάντως, επεσήμανε ότι λίγοι τόλμησαν να διαφωνήσουν δημόσια – υπαινισσόμενος λογοκρισία, και υπαινικτικά χτύπησε στην καρδιά της οδυνηρής πραγματικότητας: στο έγκλημα και στη λατρεία της εξουσίας.