«Μαύρο βέλος» εναντίον Χίτλερ

25/05/2017

• Ιστορία

Επιμέλεια Αργυρώ Κραββαρίτη                                http://vathikokkino.gr

Στις 25 Μαΐου 1935 στον Αν Άρμπορ του Μίσιγκαν ένας 22χρονος μαύρος αθλητής έσπασε τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ένα τέταρτο ρεκόρ σε διάστημα 45 λεπτών. Ήταν ο πρώτος άλτης που πέρασε τα 8 μέτρα στο άλμα εις μήκος, έσπασε τα ρεκόρ των 220 μέτρων και των 220 μέτρων μετ’εμποδίων και ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ των 100 μέτρων. Ένα χρόνο αργότερα θα κέρδιζε 4 χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου και θα διέψευδε με εκκωφαντικό τρόπο την «ανωτερότητα» της άριας φυλής ενώ ο Χίτλερ παρακολουθούσε εμβρόντητος από τις κερκίδες του γηπέδου. Ήταν ο αφρομερικανός Τζέσε Όουενς που γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1913 στην Αλαμπάμα της Αμερικής. Το πραγματικό του όνομα ήταν Τζέιμς Κλίβελαντ Όουενς, αλλά οι συμμαθητές του στο σχολείο τον αποκαλούσαν Τζέσε. Ήταν το έβδομο από τα έντεκα παιδιά μιας φτωχής οικογένειας μαύρων.

Μεγάλωσε με στερήσεις και αναγκάστηκε να εργαστεί από μικρή ηλικία. Στα επτά του χρόνια βοηθούσε τους γονείς του στα χωράφια και αργότερα εργάστηκε σε μαγαζί παπουτσιών. Το 1922 μετακόμισε με τη οικογένειά του στο Κλίβελαντ του Οχάιο, όπου ο πατέρας του είχε νοικιάσει μια μεγάλη έκταση γης. Ο Όουενς σε ηλικία 15 ετών εντυπωσίαζε στο σχολείο με τις επιδόσεις του στα αθλήματα. Μέχρι τα 18 του χρόνια είχε κερδίσει σε όλους τους σχολικούς αγώνες στίβου και φυσικά είχε συντρίψει όλα τα ρεκόρ. Στα 20 ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ των 100 μέτρων και ξεκίνησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Χωρίς υποτροφία αναγκάστηκε να δουλέψει για να πληρώνει τα δίδακτρα. Την περίοδο εκείνη ο ρατσισμός στην αμερικανική κοινωνία ήταν έντονος. Όταν ο Όουενς ταξίδευε με την ομάδα των αθλητών, αναγκαζόταν να μένει σε ξεχωριστό ξενοδοχείο και να τρώει σε διαφορετικό εστιατόριο από τους υπόλοιπους αθλητές.

Ο Όουενς κατέρριψε την άνοιξη του 1935, τρία παγκόσμια ρεκόρ και κέρδισε μια θέση στην αμερικανική ολυμπιακή ομάδα. Πριν τους Ολυμπιακούς του 1936 υπήρχαν έντονες διαμαρτυρίες από τους Ναζί για τους μαύρους αθλητές που θα έπαιρναν μέρος στους αγώνες. Όμως οι Γερμανοί πίστεψαν ότι είχαν την ευκαιρία να αποδείξουν την υπεροχή τους σε όλον τον κόσμο. Ωστόσο τα σχέδια του Χίτλερ χάλασαν όταν στις 3 Αυγούστου ο Όουενς τερμάτισε πρώτος στην κούρσα των 100 μέτρων και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο. Την επόμενη ημέρα με άλμα στα 8.06 ξεπέρασε το ρεκόρ του Γερμανού αθλητή Λουζ Λονγκ και κέρδισε το δεύτερο χρυσό μετάλλιο. Ο Γερμανός πήγε προς το μέρος του και τοn συνεχάρη με τον Όουενς να σχολιάζει αργότερα: «Θέλει πολύ κουράγιο για να με συγχαρεί κάποιος μπροστά στον Χίτλερ».

Ακολούθησαν δύο ακόμα ολυμπιακά μετάλλια στα 200 μέτρα και την σκυταλοδρομία. 100.000 θεατές που ήταν στο γήπεδο χειροκροτούσαν και επευφημούσαν τον Αμερικανό. Πολλοί ανέφεραν ότι η νίκη του είχε εκνευρίσει τον Χίτλερ σε σημείο που έφυγε από το γήπεδο για να μην τον χαιρετήσει. Η αλήθεια είναι ότι ο Χίτλερ είχε επιλέξει να μην μιλήσει σε κανέναν αθλητή από την πρώτη μέρα των Ολυμπιακών αγώνων. Σύμφωνα με τον Όουενς ο Χίτλερ τον χαιρέτησε από μακριά λίγο πριν φύγει με το επιτελείο του την ώρα που εκείνος πανηγύριζε τη νίκη του στα 100 μέτρα: «Πριν φύγει έτυχε να περάσω δίπλα από τις θέσεις του επιτελείου του. Με χαιρέτησε από μακριά και τον χαιρέτησα κι εγώ».

Σύμφωνα με τον Όουενς ο άνθρωπος που τον σνόμπαρε δεν ήταν ο Χίτλερ, αλλά ο Ρούσβελτ. «Όταν επέστρεψα από τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου, μετά από όλες τις ιστορίες που είχαν ειπωθεί για τον Χίτλερ, δεν μπορούσα να κάθομαι στη μπροστινή θέση του λεωφορείου. Έπρεπε να μπαίνω από την πίσω πόρτα. Δεν με κάλεσαν να σφίξω το χέρι του Χίτλερ, όπως δεν με κάλεσαν ούτε στον Λευκό Οίκο, για να με συγχαρεί ο Ρούσβελτ».

Όταν ο Όουενς επέστρεψε στην Αμερική δεν αντιμετωπίστηκε όπως οι υπόλοιποι αθλητές. Δεν είχε προτάσεις από διαφημιστικές εταιρείες, ούτε του προσέφεραν καλά συμβόλαια ή μια αξιοπρεπή θέση εργασίας. Για να επιβιώσει αναγκάστηκε να τρέχει σε αγώνες εναντίον αλόγων και σκυλιών. Ξεκίνησε το κάπνισμα και πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα στις 31 Μαρτίου 1980 σε ηλικία 66 ετών.

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου

______________

«Μαύρο βέλος» εναντίον Χίτλερ

Το 1969 ο Τζέσε Οουενς βρέθηκε στην Αρχαία Ολυμπία, προσκαλεσμένος της Ολυμπιακής Ακαδημίας. Μιλώντας στην 9η Σύνοδο της ΔΟΑ, μεταξύ των άλλων αναφέρθηκε στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου. Ενα μέρος τις ομιλίας του φιλοξενεί ο «Ρ».
«Οταν είχα την ευτυχία να συμπεριληφθώ στην ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ, ο κόσμος βρίσκονταν σε αναβρασμό. Το ναζιστικό κόμμα είχε καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία και η Ιταλία είχε επιτεθεί κατά της Αιθιοπίας. Η Ιαπωνία είχε αποσυρθεί από την Κοινωνία των Εθνών και ένας τρομερός εμφύλιος πόλεμος είχε ξεσπάσει στην Ισπανία, με αποτέλεσμα η ισπανική ομάδα να επιστρέψει στην πατρίδα της, εγκαταλείποντας το ολυμπιακό χωριό.
Οι πιο σημαντικές φιλίες που έκανα στο Βερολίνο, ήταν με τον Γερμανό άλτη του μήκους Λουτς Λονγκ και τον Ιταλό Μπεκάλι.
Μια πράξη φιλάθλου πνεύματος στην οποία ευρέθηκα αναμεμειγμένος, θα μου μείνει αλησμόνητη. Πολλοί δε θα την πιστεύουν.
Οι προκριματικοί του άλματος εις μήκος διεξαγόταν συγχρόνως με τις δοκιμαστικές διαδρομές των 200μ. Με την έξαψη της στιγμής, δεν έδωσα τη δέουσα προσοχή στο αγώνισμα του άλματος εις μήκος, στο οποίο είχα δηλώσει συμμετοχή.
Χωρίς να σκεφθώ, προχώρησα στην αρχή του διαδρόμου, έτρεξα στο διάδρομο και πέρασα περπατώντας το σκάμμα. Δεν είχα ρωτήσει για να μάθω ότι θα κρινόταν ως πρώτη μου προσπάθεια. Ταραγμένος από την απειρία μου σε διεθνείς συναντήσεις, απέτυχα και στη δεύτερη προσπάθεια. Ημουνα συντετριμμένος και απελπισμένος. Τότε ο Γερμανός πρωταθλητής Λουτζ Λονγκ με πλησίασε και μου έδωσε μια σώφρονα συμβουλή: «Χάραξε μία γραμμή ένα πόδι (30 πόντους), μπροστά από τη σανίδα και πήδα από εκεί. Θα προκριθείς εύκολα».
Χωρίς την αζήτητο αυτή συμβολή, δε θα κατόρθωνα ποτέ να φτάσω στους τελικούς.
Κατά τους τελικούς είχα την τύχη να περάσω μπροστά από την αρχή, αλλά ο Λονγκ με «έπιασε» στο τελευταίο του άλμα. Στην έκτη μου προσπάθεια, πάτησα σωστά τη σανίδα και ξεπετάχτηκα σε ένα νέο ολυμπιακό ρεκόρ. Ο Λονγκ έτρεξε και με συνεχάρη πριν ακόμα εγκαταλείψω το σκάμμα.
Ο Λουτζ Λονγκ σκοτώθηκε στη Σικελία κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επισκέφθηκα τη σύζυγο και το γιο του πολλές φορές μετά τον πόλεμο. Ηταν πολύ θαρραλέο εκ μέρους του Λονγκ να με βοηθήσει ενώπιον του Χίτλερ.
Η προσωπική μου εμπειρία στην αφετηρία, ίσως να αντικατοπτρίζει τις σκέψεις χιλιάδων αθλητών κατά το βάπτισμά των στην ολυμπιακή αναμέτρηση.
Καθώς εκοίταζα το στίβο, έβλεπα το πράσινο χόρτο και τον κόκκινο διάδρομο με τις λευκές γραμμές. Καθώς εκοίταζα τις κερκίδες, έβλεπα 120.000 άτομα. Εβλεπα επίσης τις σημαίες των συμμετασχόντων κρατών κάτω από το γαλανό ουρανό. Η προσοχή μου αποσπάστηκε από την ωραία αυτή εικόνα, όταν ήχησε η σφυρίχτρα για να δοθούν οι τελικές οδηγίες.
Ο αφέτης απομακρύνθηκε δέκα βήματα και διέταξε με δυνατή γερμανική φωνή Auf die platze. Ολοι ελάβαμε τις θέσεις μας. Οταν ο αφέτης είπε σε μαλακή φωνή Fertig, ελάβαμε θέση ετοιμότητας. Ολοι οι μυς του σώματος ήταν τεταμένοι. Ακούστηκε ο πυροβολισμός… και τότε πλέον ήταν ο άνθρωπος εναντίον ανθρώπου.
Το ρίγος και η συγκίνησης που αισθάνεται ο αθλητής στην αφετηρία, είναι η καλύτερη αποζημίωση για τις ατέλειωτες ώρες που πέρασε προετοιμαζόμενος για την ολυμπιακή αναμέτρηση.
Σε αυτή τη βάση, επιθυμώ να σας αφήσω με μίαν τελική σκέψη, ένα φόρο τιμής προς τον ιδρυτή των Ολυμπιακών Αγώνων, ο οποίος τόσο σωστά διατύπωσε την άποψη:
«Το σημαντικότερο στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είναι η νίκη, αλλά η συμμετοχή, όπως το σημαντικότερο στη ζωή δεν είναι ο θρίαμβος αλλά η πάλη. Το ουσιώδες δεν είναι να κατακτήσεις, αλλά να αγωνιστείς καλώς».
Πηγή: «Ριζοσπάστης»