26/04/2017
Επιμέλεια Αργυρώ Κραββαρίτη http://vathikokkino.gr
Οι Ρεπουμπλικανικές δυνάμεις αποτελούνταν από διάφορα φατρίες (κομμουνιστές, σοσιαλιστές, αναρχικούς) με υπέρμετρα διαφορετικές προσεγγίσεις για την κυβέρνηση και τους ενδεχόμενους στόχους, αλλά με μια κοινή αντίθεση προς τους εθνικιστές.
Οι εθνικιστές, υπό την ηγεσία του φασίστα στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο, ήταν επίσης πολυδιασπασμένοι, αλλά σε μικρότερο βαθμό.
Ο αναρχικός Ντουρούτι και η κομμουνίστρια Πασσιονάρια ήταν οι εμβληματικές φυσιογνωμίες που μάχονταν στον αντιφασιστικό πόλεμο αναρχικών και κομμουνιστών ενάντια στο Φράνκο. Τη Δευτέρα 26 Απριλίου του 1937, πολεμικά αεροπλάνα της γερμανικής Λεγεώνας Condor, με κυβερνήτη τον συνταγματάρχη Wolfram von Richthofen, βομβάρδισαν τη Γκουέρνικα για περίπου δύο ώρες. Η Γερμανία, αυτή τη φορά υπό την ηγεσία του Χίτλερ, είχε δανείσει υλική υποστήριξη στους εθνικιστές και χρησιμοποιούσαν τον πόλεμο ως μια ευκαιρία για να δοκιμάσουν νέα όπλα και τακτικές. Αργότερα, ο εναέριος βομβαρδισμός έγινε το κρίσιμο πρώτο βήμα στην τακτική Blitzkrieg.
1937: Η
καταστροφή της Γκουέρνικα
Η σαραντάχρονη δικτατορία του Φράνκο εμπόδισε την ιστορική έρευνα σχετικά με τη σφαγή της Γκουέρνικα. Η επίσημη εκδοχή της φρανκικής προπαγάνδας ήταν ότι η πόλη πυρπολήθηκε από του «ερυθρούς στασιαστές» για τους δικούς τους προπαγανδιστικούς σκοπούς. Φυσικά κανείς δεν μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο. Ενα ερώτημα που απασχολούσε τους ιστορικούς ήταν αν ο βομβαρδισμός έγινε με τη συναίνεση των εθνικιστών, ή αν οι Γερμανοί έδρασαν ανεξάρτητα, κάνοντας μια γενική δοκιμή των μεθόδων αεροπορικής καταστροφής που επρόκειτο να παίξουν τόσο σημαντικό ρόλο στον επερχόμενο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί μεταπολεμικοί πολιτικοί πάντως συνέκλιναν στην άποψη ότι για τη σφαγή ευθύνονται από κοινού οι ναζί και ο Φράνκο.
Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα δεν ήταν η μόνη «συνδρομή» της ναζιστικής Γερμανίας στον Φράνκο. Ο ίδιος ο Χίτλερ υπολόγιζε ότι η «βοήθεια» έφτασε τα 400 εκατομμύρια μάρκα, ποσό αστρονομικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Δεν έγινε γνωστός ο αριθμός των Γερμανών που πολέμησαν από τις φασιστικές γραμμές, αλλά το γεγονός ότι από το φρανκικό καθεστώς παρασημοφορήθηκαν 29.113 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες δείχνει το μέγεθος της ανάμειξης.
«Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών», σημείωνε στο ημερολόγιό του ο μεγάλος Ισπανός ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, λίγο πριν καταγράψει στον ομώνυμο πίνακά του την καταστροφή της Γκουέρνικα, κληροδοτώντας στην αιωνιότητα τη μεγαλύτερη αγριότητα του πολέμου.
Πηγή: «Ριζοσπάστης»
Την άνοιξη του 1937 οι εθνικιστές του Φράνκο, έχοντας υπό
τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας, θέλησαν να διασφαλίσουν την
κυριαρχία τους και στο βορά, με την κατάληψη του Μπιλμπάο, της μεγαλύτερης
πόλης των ανυπότακτων Βάσκων, που συνεργάζονταν με τη δημοκρατική κυβέρνηση της
Μαδρίτης. Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν η Γκουέρνικα (Γκερνίκα η σωστή της προφορά
στα ισπανικά), που βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο στο δρόμο για το Μπιλμπάο. Η
Γκουέρνικα, στην οποία ζούσαν 5.000 άνθρωποι, αλλά και χιλιάδες Δημοκρατικοί
πρόσφυγες. ήταν σημαντική πόλη για τους Βάσκους, γιατί κάτω από μια βελανιδιά
στο κέντρο της πόλης συνήθιζε να συνεδριάζει η Βουλή τους.Η εντολή για τον
βομβαρδισμό της Γκουέρνικα δόθηκε από τους φρανκιστές στον αντισμήναρχο Βόλφραμ
Φράιχερ φον Ριχτχόφεν, που ήταν επικεφαλής των γερμανών εθελοντών, οι οποίοι
είχαν συγκροτήσει τη «Λεγεώνα Κόνδωρ». Τυπικά, η ναζιστική Γερμανία ήταν
ουδέτερη στον Ισπανικό Εμφύλιο. Συμμετείχε, όμως, ουσιαστικά στις επιχειρήσεις
με μια ομάδα εθελοντών, που ήταν όλοι τους έμπειροι αεροπόροι της Λουτβάφε και
πιλοτάριζαν τελευταίου τύπου αεροπλάνα. Όπως παραδέχθηκε αργότερα ο
αρχιναζιστής Χέρμαν Γκέρινγκ στη Δίκη της Νυρεμβέργης, οι νεαροί πιλότοι είχαν
σταλεί με διαταγή του Ράιχ για να εμποδίσουν την εξάπλωση του Κομμουνισμού,
αλλά και να δοκιμαστούν σε συνθήκες μάχης.
Στην επιχείρηση που σχεδίασε ο Ριχτχόφεν θα έπαιρναν μέρος 20 γερμανικά
μαχητικά και 3 ιταλικά, τα οποία αποτελούσαν τμήμα του ιταλικού εθελοντικού
σώματος, που είχε στείλει ο Μουσολίνι για την υποστήριξη του ομοϊδεάτη του
Φράνκο. Τα αεροπλάνα θα επιχειρούσαν πέντε κύματα επιθέσεων, πρώτα στα περίχωρα
και στη συνέχεια μέσα στη Γκουέρνικα, με βόμβες των 250 και 50 κιλών και εμπρηστικές
του ενός κιλού.Η Γκουέρνικα φλέγεται μετά την επιδρομή των βομβαρδιστικών του Χίτλερ και του ΜουσολίνιΗ Επιχείρηση Επίπληξη (Operation Rugen), όπως ήταν η κωδική της ονομασία, πραγματοποιήθηκε από τις 4:30 το απόγευμα έως τις 7 το βράδυ της 26ης Απριλίου 1937. Ήταν κυριολεκτικά ένας περίπατος για τους πιλότους, καθώς η πόλη ήταν ανοχύρωτη. Οι βομβαρδισμοί ήταν καταιγιστικοί και ανηλεείς, με αποτέλεσμα η πόλη σχεδόν να ισοπεδωθεί και από τις μεγάλες πυρκαϊές που ακολούθησαν. Τα θύματα από τους βομβαρδισμούς ανήλθαν σε 1654 νεκρούς και 889 τραυματίες, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι αρχές. Πρόσφατες έρευνες μειώνουν τον αριθμό των νεκρών, το πολύ στους 300.
Αυτό δεν μειώνει σε τίποτα τη φρίκη της επίθεσης, που ήταν ένα κλασσικό έγκλημα πολέμου, ένα τυφλό χτύπημα και μια πράξη τρομοκρατίας, αφού η επίθεση δεν εκδηλώθηκε κατά στρατιωτικού στόχου. Σύμφωνα με εικασίες που αναπτύχθηκαν αργότερα, οι Γερμανοί θα πρέπει να υπερέβησαν τις οδηγίες των Ισπανών και να εκδήλωσαν την επίθεση με περισσή ένταση, ως αντίποινα για το λιντσάρισμα από Δημοκρατικούς, ενός γερμανού πιλότου, το αεροπλάνο του οποίου είχε πέσει κοντά στο Μπιλμπάο, λίγες ημέρες νωρίτερα.
Οι εθνικιστές, χωρίς να αρνηθούν τον βομβαρδισμό της Γκουέρνικα, έριξαν τις ευθύνες για τις μεγάλες πυρκαϊές και τις εκτεταμένες καταστροφές στους υποχωρούντες Δημοκρατικούς και στις τακτικές της «καμμένης γης» που εφάρμοζαν. Δημοσιογραφικές μαρτυρίες από πρώτο χέρι τούς δικαιώνουν εν μέρει.
Όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις την Ελλάδα, η Δημοκρατική Γερμανία ζήτησε συγγνώμη για τις ωμότητες που διέπραξαν οι ναζιστές στην Ισπανία. Στην 60η επέτειο του βομβαρδισμού της Γκουέρνικα το 1997, ο γερμανός πρόεδρος Ρόμαν Χέρτζοχ, με επιστολή τους προς του επιζώντες, τους «έτεινε χείρα φιλίας και συμφιλίωσης, εξ ονόματος του γερμανικού λαού». Το 1998 η γερμανική Βουλή με απόφασή της αφαίρεσε όλα τα ονόματα των μελών της Λεγεώνας Κόνδωρ, που είχαν δοθεί σε γερμανικά στρατόπεδα.
Η Γκουέρνικα του Πικάσο
Το έργο του Πικάσο είναι μία τεράστια ελαιογραφία (3,49 x 7,77 μ.), που περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Δείχνει ένα σκηνικό θανάτου, με διαμελισμένα ζώα και ανθρώπους, γυναίκες να κλαίνε, κρατώντας νεκρά μωρά και κατεστραμμένα κτίρια. Αρχικά, ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο, το μαύρο και το γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα.
Ο πίνακας εκτέθηκε τον Ιούλιο του 1937 στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων και συγκέντρωσε το γενικό ενδιαφέρον. Στη συνέχεια, περιόδευσε σε μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για την προάσπιση της Δημοκρατίας στην Ισπανία. Μετά την επικράτηση του Φράνκο, το 1939, η Γκουέρνικα βρήκε προσωρινό καταφύγιο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ).
Το 1968 ο Φράνκο εξέφρασε την επιθυμία να εκτεθεί ο πίνακας στην Ισπανία. Ο Πικάσο αρνήθηκε και εξουσιοδότησε το ΜΟΜΑ να επιστρέψει τον πίνακα στην Ισπανία, μόλις αποκατασταθεί η Δημοκρατία. Αυτό έγινε το 1975, όταν πέθανε ο Φράνκο κι ενώ ο Πικάσο είχε φύγει από τη ζωή, δύο χρόνια νωρίτερα. Το 1981 η «Γκουέρνικα» επέστρεψε στα πάτρια εδάφη και αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου «Πράδο» της Μαδρίτης. Από το 1992 κοσμεί το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Βασίλισσα Σοφία της Μαδρίτης.
Πηγή: Σαν σήμερα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου