Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι «και η Πασιονάρια (…) τον δοξολογούσε (...) σαν υπόδειγμα μαχητή της ελευθερίας.»

γράφει η Αργυρώ Κραββαρίτη

(…)και η Πασιονάρια, αυτό το φρικτό θηλυκό στην κυβέρνηση της Μαδρίτης, τον δοξολογούσε στην πομπώδη κηδεία του σαν υπόδειγμα μαχητή της ελευθε­ρίας.

Αυτοί ήταν οι υπάνθρωποι, που ο σύντροφος Δημητρώφ και οι άλλοι εξαπέλυσαν στην Ισπανία. Στο πλευρό τους στέκονται οι δολοφόνοι της «σιδερένιας φάλαγγας», της ταξιαρχίας Καρλ Μαρξ, που δολοφονούσε τους αιχμαλώτους με σφαίρες dum­dum.

                                 Καρλ Γκέοργκ φον Στάκελμπεργκ

(…)Στο Κίεβο οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές, οι αντιπρό­σωποι των πανεπιστημίων και των σχολείων, έδωσαν προς τιμή μας δεξίωση, στη μεγάλη αίθουσα του καλύτερου ξενοδοχείου της πόλης. Εκεί εμφανίστηκε όλη η επίσημη Ουκρανία. Ο αρχη­γός της φρουράς του Κιέβου, παλιός μπολσεβίκος, έβγαλε χαι­ρετισμό. Αφού καλωσόρισε τους ξένους, ανακοίνωσε το θάνατο του Ντουρούτι και ζήτησε απ' όλους να σηκωθούν για ενός λε­πτού σιγή, στη μνήμη του «μεγάλου Ισπανού γκεριλιέρο»

Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας, ΧΑΝΣ ΜΑΓΚΝΟΥΣ ΕΝΤΣΕΝΣΜΠΕΡΓΚΕΡ

Ο Χοσέ Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι Ντουμάνγκε (Buenaventura Durruti Dumange, 14 Ιουλίου 1896 – 20 Νοεμβρίου  1936

Για πολλούς ανθρώπους ο θάνατος του Ντουρούτι σήμανε το τέλος των ελπίδων τους. Όσο οι άνθρωποι πίστευαν ότι αγωνίζονται για την επανάσταση, το ηθικό τους ήταν καλό. Όταν είδαν ότι επρόκειτο πια μόνο για να κερδηθεί ο πόλεμος και τα άλλα θα έμεναν όπως ήταν πριν, τότε σταμάτησαν. Την ελπίδα για μια νέα κοινωνία πολλοί την είχαν αποθέσει στον Ντουρούτι. Ο θάνατος του Ντουρούτι ήταν φοβερός. Γιατί έπεσε μαζί με το τέλος της επαναστατικής διάθεσης στα εργοστάσια και στις κολεκτίβες της υπαίθρου.

Φεντερίκο: Μοντσενυ 1

Δύο εκδοχές του λόγου του Λουί Κομπανύς στην κηδεία του Ντουρούτι.

Σύντροφοι, αυτή τη στιγμή της έντασης σας καλώ σε ενότητα, πειθαρχία, αποφασιστικότητα, γενναιότητα.

Για μια στιγμή αισθανόμαστε τα δάκρυα ν' ανεβαίνουν από μέσα μας. Αλλά γιατί κλάματα; Πρέπει να κλαίμε για το θάνατο ενός άντρα που εκπλήρωσε το καθήκον του και τον οποίο θαυμάζουμε; Ας κλάψουμε καλύτερα για τους δειλούς και τους ταπεινούς. Ας στεγνώσουμε τα δάκρυά μας, ας σηκώσουμε το χέρι και ας συνεχίσουμε το δρόμο μας προς τα εμπρός χωρίς να σταματήσουμε. Το όνομα του Ντουρούτι ας μας χρησιμεύει για παράδειγμα. Ο δρόμος που έχουμε ακόμη μπροστά μας είναι δύσκολος και κοπιαστικός. Εμπρός! Εμπρός!

Solidaridad Obrera

Ο Ντουρούτι πέθανε όπως μόνο οι κακοποιοί ή οι ήρωες πε­θαίνουν, από το χέρι ενός κακοποιού που του είχε γυρίσει την πλάτη. Ο θάνατος βρίσκει στην πλάτη μόνο αυτόν που προσπα­θεί να ξεφύγει ή εκείνον που σαν τον Ντουρούτι, δεν βρίσκει κανένα δολοφόνο που να τολμά να τον κοιτάξει στο πρόσωπο. Ντουρούτι χαιρετάμε το θάρρος σου! Το όνομά σου έχει χαρα­χτεί βαθιά στα αισθήματα του λαού. Εμείς παραμένουμε με το μοναδικό σύνθημα: Εμπρός! Ο καθένας στη θέση που τον καλεί το καθήκον, ενωμένοι όσο ποτέ στον αγώνα ενάντια στο φασι­σμό και για την ελευθερία. Εμπρός χωρίς ούτε ένα βλέμμα προς τα πίσω!

El pueblo

Ανεξάρτητα από το αν συμφωνείς ή όχι με τον Ντουρούτι, πρέ­πει να σταθείς στο γεγονός ότι έκανε μια ζωή εντελώς πιστή στις αρχές του. Ήταν ένας αναρχικός που έπεσε σαν πειθαρχημένο μέλος του ισπανικού λαϊκού στρατού. Η ιστορία της ζωής του Ντουρούτι αντιστοιχεί ακριβώς στην εξέλιξη του ισπανικού αναρχισμού στο σύνολό του. Ακριβώς όπως η αντιδραστική α­στυνομία θεωρούσε τον Ντουρούτι πάντα σαν ένα συνηθισμένο κακοποιό, ο δεξιός Τύπος συνηθίζει να μιλά για τη CNT και τη FAI σαν να ήταν απλές συμμορίες από δολοφόνους, πλιατσι­κολόγους και εμπρηστές. Στην πραγματικότητα, το αναρχικό κίνημα στην Ισπανία έχει δυνατά ιδεαλιστικά χαρακτηριστικά. Πολλοί αναρχικοί δεν καπνίζουν και είναι χορτοφάγοι. Πολλοί δεν πίνουν καθόλου αλκοόλ. Κάθε είδος ακολασίας θεωρείται μη συζητήσιμο. Στη Μαδρίτη βλέπεις παντού μεγάλα πλακάτ της FAI και της CNT, που απαιτούν το κλείσιμο όλων των μπαρ και των καφέ (που χρησίμευαν σαν προθάλαμοι πορνείων). Η αναρχική αντίληψη της αυτοθυσίας υλοποιείται αυτές τις μέρες στη Μαδρίτη με πυρετώδη ενεργητικότητα.

Η μαρξιστική κοσμοθεωρία διαφέρει ριζικά απ' αυτή των α­ναρχικών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο ειλικρινής ιδεαλισμός της cnt-fai δεν έχει τις καλές του πλευρές ή ότι αυτές δεν βά­ζουν όλη τους τη δύναμη στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, που απαιτεί προς το παρόν τεράστιες θυσίες. Ο θάνατος του Ντουρούτι είναι μια μεγάλη απώλεια για όλη τη δημοκρατική Ισπα­νία. Ο Ντουρούτι υποστήριξε με ζέση την ενότητα των δύο βι­ομηχανικών συνδικάτων της Ισπανίας. Ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές ενός πειθαρχημένου λαϊκού στρατού. Όλα τα κόμματα του λαϊκού μετώπου, η κυβέρνηση και όλος ο πληθυσμός της δημοκρατικής Ισπανίας, αισθάνονται το θάνατό του σαν ένα τρομερό χτύπημα.

Χίου ΣΑέίτερ

Ποιος είναι ο Ντουρούτι, ο αρχηγός τους; Στο Μοντεβίδεο ο Ντουρούτι ήταν γνωστός σαν διεθνής γκάνγκστερ. Το ποινικό του μητρώο γράφει συμμετοχή στη δολοφονία του επισκόπου της Σαραγόσα και μια ληστεία στην τράπεζα της Γκιζόν, απ' όπου απεκόμισε 550.000 πεσέτες.

Η ισπανική και η χιλιανή αστυνομία τον καταζητούσαν σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι Χιλιανοί για μια ληστεία σε μια τρά­πεζα στη Χιλή. Η κουβανική αστυνομία τον έψαχνε για μια παρόμοια υπόθεση.

Το 1925 διέπραξε ληστεία στο Μπουένος Άιρες. Αφού το έ­σκασε από κει, τον συνέλαβαν οι Γάλλοι για συμμετοχή σε από­πειρα δολοφονίας του βασιλιά Αλφόνσου. Όταν ανακηρύχθηκε η δημοκρατία στην Ισπανία, ο Ντουρούτι επέστρεψε εκεί. Αργό­τερα πυροβολήθηκε πισώπλατα από τους ανθρώπους του. Αυτό έγινε για τη μοιρασιά της λείας, και η Πασιονάρια, αυτό το φρικτό θηλυκό στην κυβέρνηση της Μαδρίτης, τον δοξολογούσε στην πομπώδη κηδεία του σαν υπόδειγμα μαχητή της ελευθε­ρίας.

Αυτοί ήταν οι υπάνθρωποι, που ο σύντροφος Δημητρώφ και οι άλλοι εξαπέλυσαν στην Ισπανία. Στο πλευρό τους στέκονται οι δολοφόνοι της «σιδερένιας φάλαγγας», της ταξιαρχίας Καρλ Μαρξ, που δολοφονούσε τους αιχμαλώτους με σφαίρες dum­dum.

                                                                Καρλ Γκέοργκ φον Στάκελμπεργκ

Τον Νοέμβρη 1936, ταξιδέψαμε μια μικρή ομάδα από αναρχι­κούς συνδικαλιστές στη Σοβιετική Ένωση. Τα συνδικάτα της ήθελαν να μας δείξουν τι είχαν καταφέρει από την εποχή της επανάστασης. Εμείς πάλι ενδιαφερόμαστε να εξηγήσουμε στους οικοδεσπότες μας και στο ρώσικο λαό τη δύσκολη θέση που μας είχαν φέρει ο εμφύλιος και ο διεθνής φασισμός.

Από την πρώτη μας ήδη συνάντηση με αντιπροσώπους της εσσδ, μπορέσαμε να διαπιστώσουμε ότι ο Ντουρούτι δεν ήταν καθόλου άγνωστος εκεί. Οι ανταποκρίσεις του σοβιετικού Τύ­που γι' αυτόν δεν αναφέρονταν μόνο στις πράξεις του στον εμφύ­λιο, αλλά έφταναν πίσω στα χρόνια πριν τις 19 Ιούλη. Από τότε τον είχαν επισκεφτεί Ρώσοι δημοσιογράφοι στα εργοστάσια της Βαρκελώνης και είχαν δημοσιεύσει μερικές συνεντεύξεις του. Ο ρώσικος λαός ήξερε μάλιστα τον Ντουρούτι σαν αναρχικό: μο­ναδική περίπτωση, γιατί για όλους τους άλλους αναρχικούς οι Ρώσοι δεν έγραφαν ούτε λέξη. Αντίθετα, Ισπανοί κομμουνιστές όπως η Πασιονάρια, ο Ντιάθ και ο Μίχε ήταν πιο δημοφιλείς στη Ρωσία παρά στην ίδια τους τη χώρα. Αυτό είναι λογικό. Εκεί υπάρχουν μόνο κομμουνιστικές εφημερίδες, όλες οι άλλες είναι απαγορευμένες. Εξυμνούν λοιπόν τους δικούς τους ανθρώ­πους. Μόνο με τον Ντουρούτι έκαναν εξαίρεση.

Στο Κίεβο οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές, οι αντιπρό­σωποι των πανεπιστημίων και των σχολείων, έδωσαν προς τιμή μας δεξίωση, στη μεγάλη αίθουσα του καλύτερου ξενοδοχείου της πόλης. Εκεί εμφανίστηκε όλη η επίσημη Ουκρανία. Ο αρχη­γός της φρουράς του Κιέβου, παλιός μπολσεβίκος, έβγαλε χαι­ρετισμό. Αφού καλωσόρισε τους ξένους, ανακοίνωσε το θάνατο του Ντουρούτι και ζήτησε απ' όλους να σηκωθούν για ενός λε­πτού σιγή, στη μνήμη του «μεγάλου Ισπανού γκεριλιέρο».

Αλλά δεν ήταν μόνο οι επίσημοι που θαύμαζαν τον Ντουρούτι. Στην παραμονή μας στη Μόσχα, επισκεφτήκαμε μερικούς εργάτες που έμεναν σε μια προλεταριακή γειτονιά της πόλης. Σε ένα μικρό ξύλινο σπίτι, συναντήσαμε έναν εργάτη μετάλλου, που είχε πάρει μέρος στους αγώνες του 1918. Είχε μεγάλη οι­κογένεια να θρέψει και ζούσε άθλια. Είχε παρακολουθήσει τον πόλεμο στην Ισπανία με πολλή προσοχή. Μας έγνεψε να πάμε σε μια γωνιά του δωματίου του και έβγαλε μέσα από ένα κομό ένα παλιό βιβλίο. Ήταν μια κιτρινισμένη έκδοση των έργων του Κορολένκο. Στο βιβλίο είχε τοποθετήσει μερικά αποκόμματα ε­φημερίδων, μια φωτογραφία του Ντουρούτι που είχε εμφανιστεί στην Πράβδα και ένα ρεπορτάζ με τη βιογραφία του.

«Γιατί το φυλάς αυτό;» τον ρωτήσαμε.

«Γιατί έχω εμπιστοσύνη σ' αυτόν εκεί, για ό,τι έκανε. Δεν ή­ταν από τους απατεώνες που κοροϊδεύουν την εργατική τάξη».

Γύρισε κι άλλο τα φύλλα του βιβλίου του και βρήκε ακόμα ένα απόκομμα. Το χαρτί ήταν ακόμα πιο παλιό. Αναγνωρίσαμε στη φωτογραφία τον παλιό αναρχικό ηγέτη Νέστορα Μαχνό. Ο εργάτης μας διηγήθηκε τα κατορθώματα του Μαχνό την εποχή της επανάστασης και μας εξήγησε το τέλος του.

«Ο Μαχνό ήταν από τους μεγαλύτερους Ρώσους επαναστά­τες», είπε, «και σήμερα θέλουν να μας πείσουν ότι ήταν ληστής. Προσέχτε, να μην πέσουν και πάνω στον Ντουρούτι τώρα που είναι νεκρός».

Του το υποσχεθήκαμε.

Ανώνυμος 3

Σήμερα υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από ανθρώπους, ακόμα και από την αστική τάξη και μάλιστα από τις γραμμές της κα­θολικής εκκλησίας, που υποδέχονται τον Ντουρούτι, τώρα που είναι νεκρός, σαν άσωτο υιό. Ξαφνικά ανακαλύπτουν καλές του πλευρές και προσπαθούν να τον ιδιοποιηθούν για τους σκοπούς τους. Σαν έναν κόκκινο Χριστό προσπαθούν να τον παρουσιά­σουν οι Ισπανοί παπάδες. Όταν ζούσε, έριχναν εναντίον του. Είχαν οχυρωθεί σε όλες τις εκκλησίες της Βαρκελώνης. Ήταν τα καλύτερα φρούρια, και έριχναν από κει εναντίον μας, ενά­ντια σε καθετί που κουνιόταν. Και η μπουρζουαζία ούρλιαζε: οι αναρχικοί καίνε τις εκκλησίες. Κι όμως εμείς υπερασπιζόμαστε μονάχα το τομάρι μας. Και οι ίδιοι άνθρωποι, που όταν ζούσε τον κυνηγούσαν σαν κακοποιό, έρχονται τώρα και θέλουν να τον κάνουν άγιο.

                                                             Εμιλιέν Μορέν                                                                                           

Τον ηρωισμό του δεν τον βλέπω μονάχα σε ό,τι γράφτηκε στις εφημερίδες αλλά περισσότερο στην καθημερινή του ζωή. Αυτό το ξέρουν φυσικά μόνο λίγοι. Εκείνοι που τον ήξεραν από το καφέ στη γειτονιά, από το σπίτι ή από τη φυλακή.

Μέσα από τα χέρια του πέρασαν εκατομμύρια, κι όμως τον είδα να μπαλώνει μόνος του τις σόλες των παπουτσιών του, γιατί δεν είχε λεφτά να τα δώσει στον παπουτσή. Μερικές φο­ρές δεν είχε ούτε τα ψιλά για να παραγγείλει έναν καφέ, όταν συναντιόμαστε σ' ένα μπαρ.

Όταν πήγαινες σπίτι του, τον έβρισκες συχνά με μια ποδιά, γιατί εκείνη τη στιγμή καθάριζε πατάτες. Η γυναίκα του δούλευε. Δεν τον ένοιαζε. Δεν έπασχε από κόμπλεξ ανδρισμού και δεν αισθανό­ταν πληγωμένο τον εγωισμό του από τις δουλειές του σπιτιού.

Την επόμενη έπαιρνε το πιστόλι και κατέβαινε στο δρόμο, για να τα βάλει με τον κόσμο της κοινωνικής καταπίεσης. Το έ­κανε με την ίδια φυσικότητα που το προηγούμενο βράδυ άλλαζε τις φασκιές της κόρης του, της Κολέτ.

                                                              Φρανσίσκο    Πελλικέρ

Μερικοί λένε πως αν δεν είχε πεθάνει ο Ντουρούτι, θα είχαμε κερδίσει τον πόλεμο. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Ο πόλεμός μας δεν ήταν πόλεμος ανάμεσα σε δύο κόμματα. Ήταν μια διεθνής σύρραξη. Και οι Ισπανοί στρατιωτικοί δεν θα είχαν ξεσηκωθεί, γιατί δεν είχαν καμιά ελπίδα, αν δεν ήξεραν ότι θα τους βοη­θούσε ο διεθνής φασισμός, οι Γερμανοί και οι Ιταλοί.

Ρικάρντο Σανθ 1

Δεν βλέπαμε σ' αυτόν κανένα ήρωα ή Μεσσία. Δεν χρειαζό­μαστε κανένα φύρερ και κανένα καουντίλιο. Κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στους αναρχικούς. Ο ρόλος του Ντουρούτι δεν εξηγείται με κάποια ηρωολατρία. Έδειξε απλά αξιοπρέπεια και θάρρος που χωρίς αυτά δεν μπορεί να ζήσει κανένας. Στις μέρες μας ο Τσε Γκεβάρα έπαιξε τον ίδιο ρόλο. Ο Ντουρούτι δεν ήταν θε­ωρητικός. Δεν ήταν απ' αυτούς που κάθονται στο γραφείο την ώρα που οι άλλοι αγωνίζονται. Ήταν ένας άντρας της πράξης, κατέβηκε στο δρόμο και αγωνίστηκε, και βρισκόταν πάντα εκεί όπου ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος.

Φεντερίκα Μοντσενύ 1

Ένα πράγμα κατάλαβα αμέσως: ο Ντουρούτι ήταν γεννημένος αναρχικός. Τον καταλάβαινες ότι ερχόταν από την επαρχία, είχε κάτι το αγροτικό επάνω του. Πολλές φορές σκοτιζόταν και σκεφτόταν αυτά που ήθελε να πει. Δεν ήταν βέβαια διανοούμε­νος και μια ορισμένη θεωρητική κατάρτιση την απόκτησε μετά, στη Βαρκελώνη.

Καταγόταν από τη Λεόν, από το καστιλιάνικο οροπέδιο, και είχε κάτι από τη δύναμη και τη σκληρότητα των συμπατριωτών του. Ήταν ένας άντρας από τη φτιαξιά των Παδίγιας και Πιθάρο, των παλιών κατακτητών.

Στη Βαρκελώνη διάβασε πολύ, και περισσότερο τους αναρχι­κούς κλασικούς μας, Ανσέλμο Λορέντζο, Ελισέε Ρέκλας, Ρικάρντο Μέλια και περισσότερο Σεμπαστιάν Φωρέ, το Γάλλο φιλόσοφο του αναρχισμού. Ο πνευματικός του όμως ορίζοντας παρέμεινε πάντα μάλλον περιορισμένος, παρ' όλα αυτά είχε στερεή βάση.

Ήταν όμως και έμεινε άντρας, που ήταν ικανός για όλα, όταν αφορούσε την υπόθεση. Οι ιδέες του δεν ήταν γι' αυτόν για να περνά η ώρα, ήθελε να τις μεταφέρει στην πράξη. Αυτό εξηγεί τούτο που αργότερα ονομάστηκε ηρωισμός του. Σίγουρα ενερ­γούσε με το ένστικτο, ίσως ήταν τυφλωμένος, αλλά παράλληλα η ιδιοσυγκρασία του ήταν ενός καλού ανθρώπου και μ' αυτό θέλω να πω ότι η πρώτη και τελευταία του κίνηση ήταν η αλ­ληλεγγύη.

Τα αποθέματά του ήταν τεράστια από κάθε σκοπιά. Το έ­δειξε αυτό π.χ. στις φυλακές, όπου ήξερε να βοηθά εκείνους που παραιτούνταν, που αφήνονταν. Ο Ντουρούτι δεν γνώριζε θλίψη. Άσχετα από το πόσο κρίσιμη ήταν η κατάσταση όπου βρισκόταν, σε απεργίες, σε οδομαχίες, κάτω από τα χτυπήματα της αντί­δρασης, την αντιμετώπισε πάντα με συνέπεια και πολύ συχνά με επιτυχία. Και όπου απέτυχε, δεν το έβαλε κάτω. Αμέσως σκεφτόταν την επόμενη κίνηση, την επόμενη προσπάθεια.

Μιλάμε όλη την ώρα εδώ για τον Ντουρούτι σαν να μην υ­πήρχε κανένας άλλος. Είχαμε χιλιάδες ανώνυμους Ντουρούτι στο κίνημά μας. Άλλους τους ήξερες, άλλους όχι. Πολλοί όμως έπεσαν και κανένας δεν μιλά γι' αυτούς. Κι όμως, δεν ήταν λι­γότερο θαρραλέοι, λιγότερο αποφασιστικοί και δεν ρισκάρισαν λιγότερα απ’ ό,τι ο Ντουρούτι και ο Ασκάσο. Πόσους συντρόφους χάσαμε στον πόλεμο, πόσοι έπεσαν το '19, το '19, σε πόσους κό­στισε τη ζωή η τρομοκρατία του Μαρτίνεθ Ανίδο. Τότε υπήρξαν τουλάχιστον πεντακόσιοι νεκροί. Ήταν οι καλύτεροι από μας. Αν θελήσουμε να κλάψουμε και να τιμήσουμε τους νεκρούς μας θα είχαμε πολλή δουλειά. Είναι προτιμότερο να παραδειγματι­στούμε απ' αυτούς και να προχωρήσουμε την υπόθεσή μας, όσο περισσότερο τόσο καλύτερα.

Πιστεύω πως δεν υπάρχει άλλη λύση. Άσχετα από το αν εί­μαστε πολλοί ή λίγοι, έχουμε τη λογική και το δίκαιο με το μέρος μας. Πρέπει να το αποδεικνύουμε αυτό καθημερινά με λόγο, με γραφή, με πράξη. Αλλά οι εκδόσεις μας δεν φτάνουν στις μάζες, οι αριθμοί των αντιτύπων είναι μικροί, δουλεύουμε στην εξορία, δεν μιλάμε τη γλώσσα αυτής της χώρας, η επιρροή μας στη Γαλλία είναι μικρή. Αυτή την κατάσταση πρέπει να την ξεπεράσουμε. Πρέπει να παραβγούμε μ' αυτές τις δυσκολίες.

Χουάν Φερέρ

Έζησε γι' αυτό που σκέφτηκε. Αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Με­ρικές φορές τον ζηλεύω. Η ζωή του ήταν μια σωστή ζωή. Δεν πιστεύω ότι δεν άξιζε.

Φυσικά τώρα που είναι νεκρός, θέλουν να τον ιδιοποιηθούν όλοι. Όσο ζούσε τον κυνήγησαν σαν κακοποιό. Τώρα βρίσκει ως και η μπουρζουαζία κάτι καλό επάνω του, και οι παπάδες θέλουν να τον βαλσαμώσουν. Ένας νεκρός επαναστάτης είναι βέβαια πάντα ένας καλός επαναστάτης.

Κολέτ                                                  Μαρλώ

Δεν ξέρω, αλλά αν ήταν εδώ στο δωμάτιο, πιστεύω ότι θα μας βούλωνε το στόμα. Δεν θα μας άφηνε να μιλάμε έτσι, γιατί ήταν πολύ μετριόφρονας. Θα έλεγε: «Μίλα για τη CNT, μίλα γι' αυτό που σκεφτόμαστε, αλλά μη μιλάς για μένα». Αυτό θα έλεγε, αν ήταν εδώ.

Μανουέλ Χερνάντεθ

Ναι, ο Ντουρούτι ήταν καλός και βίαιος ταυτόχρονα. Αυτό όμως δεν είναι αντίφαση. Σ’ αυτή τη θέση ήμαστε όλοι. Οι ιδέες μας είναι σωστές, κανένας δεν μπόρεσε να τις αντικρούσει. Συ­ζητήσαμε με τους πιο έξυπνους ανθρώπους και στο τέλος όλοι μας έλεγαν: ναι, οι απόψεις είναι θαυμάσιες, αλλά δεν πραγμα­τοποιούνται, είναι ουτοπικές.

Εμείς όμως λέμε: δεν είναι αλήθεια αυτό, εδώ και τώρα μπο­ρεί ένα κομμάτι τους να γίνει πράξη. Εδώ όμως πρέπει να υπο­λογίζουμε τη βία του καπιταλισμού, τη μηχανή καταπίεσης του κράτους, κι αυτή η βία υπάρχει ακόμα και στον κομμουνισμό. Ή αποχωρούμε ή της προτείνουμε το στήθος. Όποιος όμως προ­σφέρει το στήθος του στη βία, πρέπει να σκεφτεί τις συνέπειες. Μπορείς να είσαι όσο καλός θέλεις, πρέπει όμως να αγωνιστείς σαν άγριο θηρίο. Αυτός είναι αναγκαστικός αγώνας. Δεν τον διαλέξαμε εμείς.

Χουάν Φερέρ

Έχω σκοπό να γυρίσω όσο το δυνατό γρηγορότερα στην Ισπα­νία. Όχι, όχι για την οικογένεια, αλλά γιατί θέλω να συνεχίσω. Είναι ο ίδιος αγώνας, όπως τότε που ήμαστε νέοι. Όπως τότε, έτσι και τώρα, παρά τα εβδομήντα πέντε μου χρόνια. Είναι μια ιδέα που μου έχει κολλήσει, σύμφωνοι, εγώ όμως θα γυρίσω στη Λεόν.

Ο φασισμός είναι ένα επεισόδιο, μια διακοπή. Δεν έχω αυ­ταπάτες. Αν πεθάνει ο Φράνκο, θα έρθει ο επόμενος που δεν θα είναι καλύτερος. Ίσως χειρότερος. Ξέρετε γιατί το λέω αυτό; Γιατί έτσι ήταν πάντα στην ιστορία. Άσχετα από το αν είναι μια κυβέρνηση της δεξιάς, της αριστεράς ή του κέντρου, την πολεμάς γιατί είναι κακή κυβέρνηση, και τι έρχεται; Μια ακόμα χειρό­τερη. Αν ήταν διαφορετικά, η γη θα ήταν παράδεισος. Εγώ σας λέω ότι είναι το αντίθετο. Μόνο που δεν το βλέπουν οι άνθρω­ποι, παρ' όλο που μπορεί να το δει κι ένας τυφλός. Ψηφίζουν και ψηφίζουν και ψηφίζουν. Πάντα το ίδιο. Αν φύγει όμως ο Φράνκο, που τον θεωρώ ένοχο για το θάνατο ενός εκατομμυρίου ανθρώ­πων, όταν φύγει, μπορώ να γυρίσω πίσω στη Λεόν. Και τότε θα δούμε τι πρέπει να γίνει, και τι μπορώ να κάνω ακόμη.

Φλορεντίνο Μονρόυ

Ναι, φυσικά είναι πολύ καλά οργανωμένοι οι Ισπανοί φυγάδες. Πληρώνουν κάθε μήνα τη συνδρομή τους. Ακόμα και η εφημε­ρίδα συνεχίζει να κυκλοφορεί, το φύλλο των αναρχικών. Θέλω πολύ ευχαρίστως να πιστέψω όσα γράφονται εκεί, αλλά μερικά είναι τόσο απλά, τόσο αφελή. Ίσως είναι μια σκληρή λέξη, αλλά λέω αυτό που σκέφτομαι. Δεν μπορώ να τους ακολουθήσω. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι αρκεί να γυρίσουν στην Ισπανία, ό­ταν έρθει ο καιρός, και μπορούν να ξαναρχίσουν από κει που σταμάτησαν τότε. Αλλά ό,τι έφυγε, έφυγε. Δεν κάνεις δυο φο­ρές την ίδια επανάσταση.

ΕμίΛίέν Μορέν

Το σύντομο  καλοκαίρι της αναρχίας – ΧΑΝΣ ΜΑΓΚΝΟΥΣ ΕΝΤΣΕΝΣΜΠΕΡΓΚΕΡ